Drukarnia była jednym z pierwszych zakładów poligraficznych w lewobrzeżnej Warszawie, uruchomionych w 1945 r. wkrótce po zakończeniu II wojny światowej.
Organem założycielskim był Centralny Zarząd Państwowych Zakładów Graficznych podlegający Ministerstwu Przemysłu Lekkiego.
Drukarnia uzyskała lokalizację na terenie przedwojennej firmy szwedzkiej „Alfa Laval”
Uzyskane obiekty po szwedzkiej firmie uległy znacznemu uszkodzeniu w czasie powstania warszawskiego.
Bezpośrednio po przejęciu obiektów wykonane zostały prace remontowe budynku głównego i jego technicznego otoczenia.
Kolejnym etapem była adaptacja pomieszczeń dla potrzeb produkcji poligraficznej, następnie instalacja parku maszynowego oraz uruchomienie działalności drukarni.

Rozpoczęcie produkcji

W początkowym okresie w przygotowalni form drukowych dominowała technika składu linotypowego i ręcznego.
Zorganizowano dział linotypów gdzie zainstalowano kilka maszyn starego typu oraz dział zecerni ręcznej wyposażony w regały z niejednolitymi rozkładami kaszt oraz innym często przypadkowym wyposażeniem stanowisk pracy.
Uruchomiony został oddział chemigrafii, który został wyposażony w dwa aparaty reprodukcyjne (wertykalny i horyzontalny), wirówki, stanowiska montażu, kopii oraz ręcznego trawienia klisz chemigraficznych.
W procesie druku występowała technika druku typograficznego arkuszowego i zwojowego.
Wydział druku stanowiły używane niemieckie maszyny arkuszowe oraz maszyna rotacyjna MAN pozyskana z ocalałych z wojny maszyn z Wybrzeża.
Tradycyjna stereotypia powiązana była z działem zecerni ręcznej oraz działem maszyn drukujących.
Introligatornia wyposażona była przede wszystkim w urządzenia wymagające ręcznych procesów technologicznych.

Od początku działalności produkcyjnej profil drukarni obejmował szeroki przekrój asortymentowy a mianowicie: dzienniki urzędowe, książki, czasopisma, akcydensy.
Przykładowe pozycje wydawnicze: „Dziennik Ustaw”, Monitor Polski”, periodyki z serii
„Ochrona Pracy”, „Przegląd Geograficzny”- organ Polskiego Towarzystwa, Geograficznego pod redakcją Eugeniusza Romera, Warszawski tygodnik ilustrowany, „Stolica” – wydawany przez Naczelną Radę Odbudowy Warszawy, pierwsze wydanie, książeczki „Przygody Tytusa, Romka, Tomka i A´tomka”.
Z uwagi na zapotrzebowanie na rynku wydawniczym systematycznie rosła produkcja książkowa.
W wyniku nacjonalizacji drukarń wydawnictw wyznaniowych „Tamka” zostaje zobowiązana do przyjęcia produkcji książek, czasopism i akcydensów następujących Wydawnictw: Wydawnictwa Św. Krzyża w Opolu, Wydawnictwa Salezjańskiego w Warszawie, Wydawnictw Prawosławnych, Wydawnictwa Kościoła Ewangielicko-Augsburskiego oraz innych wydawnictw wyznaniowych.

Rozwój i lata świetności

W 1958 r. następuje likwidacja Centralnych Zarządów i przekształcenie w Zjednoczenia Przemysłowe.
W rezultacie tych zmian organizacyjnych Drukarnia na Tamce znalazła się w grupie zakładów poligraficznych, których organem założycielskim została nowo powołana jednostka organizacyjna Zjednoczenie Przemysłu Poligraficznego w Warszawie podlegające Ministerstwu Kultury i Sztuki.
Od r. 1960 Drukarnia przyjmuje nazwę Zakłady Graficzne „Tamka” w Warszawie.
Profil produkcji ulega stopniowemu porządkowaniu i systematycznym zmianom w technice i technologii w kierunku produkcji dziełowo-technicznej .
W wyniku decyzji Zjednoczenia Przemysłu Poligraficznego drukarnia traktowana jest jako „interwencyjna” i ukierunkowana przede wszystkim do obsługi poligraficznej następujących wydawnictw:

• Kancelaria Sejmu –
  Sprawozdania Stenograficzne Sejmu,
  
• Kancelaria Urzędu Rady
  Ministrów – Dziennik Ustaw, Monitor Polski
  
• Ministerstwa resortowe –
  Dzienniki Urzędowe
  
• Placówki dyplomatyczne –
  druki okolicznościowe
  
• Wydawnictwa wyznaniowe –
  czasopisma, książki, akcydensy
  
  
• Instytucje kultury –
  przede wszystkim programy teatralne oraz wydawnictwa związane z
  dorocznymi imprezami: np. katalog i program Międzynarodowego
  Konkursu Muzycznego „Warszawska Jesień”, Katalog
  Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie
  
• Wydawnictwa Czasopism
  Technicznych NOT: 12 tytułów periodyków
  
• w tym miesięczniki m.inn.
  „Mechanik”, Przegląd Elektrotechniczny”, Przegląd
  Budowlany”, „Elektrotechnika”, „Technika Lotnicza”,
  „Ogrodnictwo”, „Przegląd Techniczny”, „Wiadomości
  Melioracyjne i Łąkarskie”, „Gospodarka Wodna”,
  
• „Ochrona pracy”, „Przegląd
  Techniczny”, „ABC Techniki”.
  
• Państwowy Zakład Wydawnictw
  Lekarskich: 18 tytułów czasopism w tym:
  
  miesięczniki,
  dwumiesięczniki, kwartalniki m.inn. „Pediatria Polska”,
  „Czasopismo Stomatologiczne”, „Przegląd Pediatryczny”,
  „Kardiologia”, „Psychiatria Polska”, „Chirurgia narządów
  ruchu”, „Pielęgniarka i Położna”, „Endokrynologia”,
  „Hematologia”.
  
  Poza periodykami książki popularno-naukowe
  z zakresu medycyny o wysokim stopniuutrudnienia m.inn. „Encyklopedia
  leków”, „Antybiotyki” t. I/II
  
• Państwowe Wydawnictwo
  Ekonomiczne: 3 tytuły czasopism w tym miesięczniki,
  „Gospodarka Planowa”, „Bank i Kredyt”, dwumiesięcznik
  „Handel Wewnętrzny”oraz serie pozycji książkowych.
  
• Państwowe Wydawnictwo
  Rolnicze i Leśne: 3 tytuły czasopism w tym: dwutygodnik „Nowe
  Rolnictwo”, dwumiesięcznik „Międzynarodowe Czasopismo
  Rolnicze”, miesięcznik „Postęp w Rolnictwie”. Poza
  periodykami szereg pozycji wydawniczych typowych dla profilu
  Wydawcy.
  

Wydawnictwa Komunikacji i Łączności

• „Rozkład jazdy pociągów
  węzła warszawskiego”, „Międzynarodowy rozkład jazdy
  pociągów”, „Skrócone rozkłady jazdy”, „Okręgowe
  rozkłady jazdy pociągów”,
  
  „Ścienne rozkłady jazdy.
  
• Ukraińskie Towarzystwo
  Społeczno- Kulturalne: 2 tytuły czasopism:
  
  tygodnik
  „Nasze Słowo”, dwumiesięcznik dla dzieci „Switanok” oraz
  książkowy „Kalendarz Ukraiński”.
  

Brytyjskie i zagraniczne Towarzystwo Biblijne
Pismo Święte, Biblia

Coraz większy udział w strukturze asortymentowej stanowiła produkcjadziełowa, przede wszystkim o wysokim stopniu utrudnienia w składzie (języki obce, wzory matematyczne, wzory chemiczne, skład tabelaryczny). Miało to uzasadnienie w stopniowych zmianach w technice i technologii poligraficznej jakie wprowadzała systematycznie Drukarnia.

Technika i technologia

Szeroko pojęty rozwój techniki i technologii następuje dynamicznie po roku 1960.
W segmencie przygotowania form drukowych zainstalowano w Drukarni:
14 linotypów,
11 tastrów monotypowych,
4 odlewarki monotypowe, odlewarki do tytułów oraz do odlewu materiału zecerskiego.
Ważną rolę w przygotowaniu form typograficznych odgrywał dobrze zorganizowany oddział chemigrafii wyposażony w 2 aparaty reprodukcyjne, stoły montażowe, wirówki, stanowiska do wielostopniowego trawienia, a następnie maszynę do jednostopniowego trawienia.
Chemigrafia miała opanowaną technologię produkcji na tworzywach sztucznych (metaplex biały i przezroczysty). Głównym zleceniodawcą była Spółdzielnia Pracy „Skala” w Warszawie. Była to przede wszystkim produkcja suwaków logarytmicznych oraz innych przyrządów pomiarowych przeznaczona do dalszej obróbki w warunkach firmy „Skala”
Oddział stereotypii powiązany był przede wszystkim z zecernią ręczną oraz maszynami drukującymi, przede wszystkim z maszyną rotacyjną „MAN”, dla której wykonywał metalowe odlewy półokrągłych form typograficznych. Przejście drukarni na technologię form fotopolimerowych wyeliminowało tradycyjną stereotypię.

Wprowadzenie techniki druku offsetowego wiązało się z uruchomieniem przygotowalni offsetowej ze stanowiskami fotografii, retuszu, montażu, kopii offsetowej oraz stanowiska próbnych odbitek barwnych.

W latach 60-tych w segmencie druku Drukarnia dysponowała parkiem maszyn drukujących:
typograficzne: sześć pełnoformatowych, dwie półformatowe oraz maszyną rotacyjną „MAN”.
offsetowe: 9 maszyn ¼ formatowych typu Romayor, 2 maszyny 2-kolorowe ½ formatu Koenig-Bauer.
Końcowe lata 60-te przynoszą znaczące zmiany organizacyjne. Decyzją Zjednoczenia Przemysłu Poligraficznego do Zakładów Graficznych „Tamka” przyłączone zostają drukarnie Stołecznych Zakładów Graficznych:
Zakład przy ul. Podchorążych 39 gdzie w procesach składu zainstalowano 11 linotypów, 4 tastry monotypowe, 2 odlewarki monotypowe. W segmencie druku 3 maszyny typograficzne pełnoformatowe Victoria 1040, 2 maszyny pólformatowe: OM II oraz Victoria 820. Produkcję przekazywano do wykończenia introligatorskiego na Tamkę do Zakładu nr 1. Asortyment produkcji to przede wszystkim niskonakładowe czasopisma popularno-naukowe.
Wydział Gazetowy przy ul. Hibnera 11 (ob. Zgoda 11) gdzie zainstalowanych było 9 linotypów, stanowiska zecerni gazetowej, stanowisko stereotypii – kalander.
W wydziale gazetowym była składana, łamana, kalandrowana, gazeta codzienna „Kurier Polski”. Matryce do dalszej obróbki w stereotypii a następnie druku przekazywane były w ramach kooperacji do Domu Słowa Polskiego
W związku z przyłączeniem Zakładu przy ul. Podchorążych (Zakład nr 2) oraz Wydziału Gazetowego (Zakład nr 3) następuje znaczny przyrost potencjału produkcyjnego przede wszystkim w procesie składu linotypowego i monotypowego.
W Zakładzie nr 1 przy ul. Tamka 3: 14 linotypów, 11 tastrów montypowych.
Zakład nr 2 przy ul. Podchorążych 39: 11 linotypów, 4 tastry monotypowe.
Zakład nr 3 (wydział gazetowy) przy ul. Hibnera 11 (ob. Zgoda 11): 9 linotypów.

Lata 1970 – 1990 to kolejny okres rozwoju drukarni.

W segmencie druku typograficznego następuje wymiana wyeksploatowanych maszyn na nowe jednostki: zainstalowano pięć maszyn pełnoformatowych Victoria 1040, dwie półformatowe Victoria 820
W technice druku offsetowego zakupiono nowe jednostki:dwie arkuszowe 2-kolorowe MAN Roland (RFN), jedna 2-kolorowa Koenig-Bauer Rapida (RFN) oraz zwojowe: Zirkon 66 (NRD), Solna Distributor D-30-D (Szwecja).
W procesie składu systematycznie wprowadzano technikę składu komputerowego i stopniowo wycofywano techniki składu linotypowego, monotypowego oraz zecerni ręcznej. Wiązało się to z nowymi inwestycjami w procesach fotoskładu oraz przygotowalni offsetowej.
Do szkolenia w nowych specjalnościach pozyskana została znacząca grupa pracowników o wysokiej kulturze technicznej z likwidowanych tradycyjnych technik i technologii.
Dzięki tej operacji udało się utworzyć zespół fachowców dobrze przygotowanych do pracy w nowoczesnych technikach i technologiach składu i przygotowalni offsetowej.
Segment introligatorni poprzez nowe inwestycje uzyskał poziom techniki spełniający warunki uzyskania wysokiej wydajności i jakości produkcji.

Zainstalowane zostały: dwie nowe złamywarki, dwie krajarki jednonożowe, cztery maszyny do szycia nićmi, linia do opraw zeszytowych Muller-Martini, linia do opraw miękkich Muller-Martini.
Dzięki znacznemu przyrostowi inwestycji w segmentach składu, druku i oprawy stworzone zostały nowe możliwości produkcyjne.
Drukarnia świadczyła w większym niż dotychczas zakresie usługi poligraficzne dla liczących się rangą wydawnictw dziełowych oraz wydawnictw popularno-naukowych, do których należały przede wszystkim: Wydawnictwa Czasopism Technicznych NOT, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, Państwowe Wydawnictwa Ekonomiczne, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, PWN, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Nasza Księgarnia, Wydawnictwo „Epoka” – „Kurier Polski”.
W latach 90-tych Wydawnictwo INFOR nawiązuje współpracę w zakresie druku czasopism. W tym samym okresie drukarnia otrzymuje ofertę i rozpoczyna druk gazety codziennej „Słowo Dziennik Katolicki” (kontynuacja Słowa Powszechnego).
Zarówno produkcja dziełowa jak i czasopism charakteryzowała się wysokim stopniem utrudnienia składu.
W procesie druku arkuszowego dominowały nakłady średniej wielkości, natomiast w druku zwojowym od kilkunastu tysięcy egz. do ok. 200 tys. egz.
Introligatornia w zdecydowanej większości to technologia opraw miękkich.
Zlecenia wymagające oprawy twardej wykonywane były w kooperacji z innymi zakładami poligraficznymi.

Ludzie Drukarni

Decydujący udział w uruchomieniu produkcji, jej rozwoju i utrzymaniu na wysokim poziomie mieli udział przede wszystkim fachowcy ocaleni z czasów wojny, którzy powracali do Warszawy z różnych stron kraju oraz z obozów jenieckich.
Od momentu uruchomienia produkcji przystąpiono do systematycznego uzupełniania wykwalifikowanej kadry pracowników poprzez nabór absolwentów szkół poligraficznych oraz system szkolenia wewnątrz zakładowego.
Ważnym ogniwem przygotowania kadry inżynieryjno-techniczne było kierowanie części pracowników na studia wyższe w kraju i zagranicą.
Korzystając z niniejszego opracowania monografii firmy przypominamy sobie postacie z różnych okresów swojej działalności, szczególnie kojarzone z Zakładami Graficznymi „Tamka”. które szczególnie zapisały się w historii drukarni i stanowiły o osiągnięciach.
Uznaną osobowością był dyrektor naczelny drukarni Stefan Karasiński, który w okresie ponad 30 – letniej pracy na tym stanowisku tworzył odpowiednią atmosferę i warunki do zbudowania podstaw solidnej firmy poligraficznej.
Zgromadził wokół siebie ludzi, którzy dysponowali wiedzą i kulturą techniczną. Wspomnieć należy grupę personelu inżynieryjno-technicznego, którą stanowili absolwenci zagranicznych i krajowych wyższych uczelni.
Wśród nich Jerzy Dłużniewski, Jerzy Dzienio, Włodzimierz Przybyłowski, Narcyz Pięcek, Leszek Wostowski, Bogdan Wyrzykowski, Mirosław Radwański, Piotr Derlacz, Janusz Stefański, Marek Piwko, Andrzej Kula, Krystyna Radwańska, Anna Leszkiewicz, Małgorzata Bogucka, Lidia Szelągowska, Irena Bloch, Krzysztof Maruszewski, Krzysztof Nalewajko.

Wydziałami produkcyjnymi kierowali: Jan Basak, Ryszard Chojczak, Piotr Mokracki, Władysław Wożniak, Henryk Trzaska, Zygmunt Strasz, Edmund Dymkowski, Tadeusz Jagoda, Tadeusz Bogucki, Janusz Fakler, Jacek Wajcman, Marek Zawadzki, Marianna Bielińska, Ryszard Pajdziński, Krzysztof Maruszewski, Feliks Sowa, Ryszard Jupowicz.
Silną grupę charakteryzującą się wysokimi kwalifikacjami zawodowymi stanowili szczególnie wyróżniający się pracownicy wydziałów produkcyjnych, a mianowicie:
Linotypy: Eugeniusz Madziar, Andrzej Horoszyński, Krzysztof Wiśniewski, Ludwik Szediw, Janusz Tomaszewski, Jerzy Bachman, bracia Żukowscy.
Monotypy: Kazimierz Ługowski, Janusz Demczuk, Teresa Gajewska, Irena Ilczuk,Irena Skrzydel, Henryk Kosikowski, Bożena Kubista.
Zecernia ręczna: Zbigniew Wojciechowski, Tytus Wożnicki, Tadeusz Muczyński, Eugeniusz Pieńkowski, Eugeniusz Szajer, Adam Jakubowski, Zenon Konarzewski, Tadeusz Wiliński, Karol Gomulski, Stefan Kulesza, Wacław Skrzyński.
Stereotypia: Stefan Walaszkiewicz.
Przygotowalnia offsetowa: Maciej Sybilski, Jerzy Czech, Barbara Ratowska Piotr Rostek.
Chemigrafia: Stefan Kowalczyk, Wilhelm Data, Henryk Wostowski, Edward Pietrzak, Józefa Salach.
Maszyny drukujące: rotacja typo – Jan Pacholski, Wiktor Kubiak , arkuszowe typo – Edward Wieleński, Jan Banaszek, Andrzej Walaszkiewicz, Józef Arament, Danuta Kubiak, Alfred Chrząszcz, Andrzej Świętochowski, Jerzy Rostek.
Arkuszowe offset – Eugeniusz Nagiel, bracia Kuszewscy, Zbigniew Zastawny, Robert Ossowski , rotacja
offset – Jerzy Piwowarczyk, Roman Wierzchucki.
Introligatornia: Bogumiła Kaska, Elżbieta Łuniewska, Ewa Rożnicka, Danuta Szaruga, Janina Arament, Jan Rysztak, Jan Brzuszczyński, Tadeusz Szeskaz
Dział Gł. Mechanika


Główny Mechanik: Stanisław Klep, Janusz Bartosiewicz
Mechanicy – Panowie Płoński i Matyjaśkiewicz, Jan Stypa, Paweł Chabowski
Elektrycy – Jerzy Jaworski, Bogdan Bloch, Sławomir Tarasiewicz
Zaopatrzenie
Andrzej Chróstowski
Gospodarczy Leonard Wilgocki, Ewa Maksymowicz
Ekspedycja Teresa Balcerkiewicz, Eugeniusz Łuniewski
BHP/ppoż. Henryk Ratyński

Służba zdrowia, wypoczynek, kultura, sport, edukacja i wspieranie zainteresowań

W strukturze organizacyjnej TAMKI funkcjonowała z powodzeniem zakładowa służba zdrowia. Do dyspozycji pracowników był gabinet stomatologiczny z pełnym wyposażeniem, lekarz stomatolog, lekarz internista, pielęgniarka.
Poza tym, pracownicy drukarni korzystali z usług medycznych lekarzy specjalistów w ramach podpisanej umowy z Międzyzakładową Przychodnią Poligraficzną przy ul. Marszałkowskiej.
Dyrekcja drukarni dużą wagę przywiązywała do aktywnego wypoczynku pracowników.
W Międzyzakładowym Ośrodku Wypoczynkowym Warszawskiej Poligrafii TAMKA postawiła cztery domki campingowe z pełnym wyposażeniem (lodówka, radio, telewizor).
W ramach podpisanej umowy ze Sloveňską Matičą (Słowacka Biblioteka Narodowa) w Martinie, pracownicy TAMKI korzystali z możliwości 2-tygodniowego wypoczynku w pięknym zamku w miejscowości Diviaký nieopodal miejscowości kuracyjnej Turčanske Téplice, znajdujące się na trasie między Martinem i Bańską Bystricą. Wspaniałe miejsce do górskich wycieczek.
Dla dzieci i młodzieży pracowników organizowano coroczne kolonie m.in. w Borowiczkach i obozy młodzieżowe w Łebie.
W Drukarni działały z powodzeniem Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze (PTTK) pod kierownictwem Tadeusza Jagody. W porozumieniu przede wszystkim z kołami PTTK z Krakowa (Drukarnia Narodowa, Drukarnia Wydawnicza) organizowano obozy wędrowne w górach.
Towarzystwo Kultury Fizycznej i Turystyki (TKKF), którym kierował Józef Wyród grupowało młodzież „TAMKI” w cyklicznych spartakiadach warszawskich zakładów poligraficznych. Największe sukcesy odnoszono w konkurencjach lekkoatletycznych, piłki nożnej, tenisa stołowego.
Zawodowe formy zainteresowań były przedmiotem działalności Koła Sekcji Poligrafów Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich (SIMP), któremu przewodniczyli w kolejności: Wilhelm Data a następnie Narcyz Pięcek, Bogdan Wyrzykowski.
Najlepsze lata działalności tych organizacji to okresy lat 1960 – 1970 charakteryzujące się aktywnym uczestnictwem pracowników TAMKI, którzy stanowili większość załogi.

Komentarz dotyczący uwarunkowań zakończenia działalności

W latach 90-tych rozpoczyna się systematyczna prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych. Przed tym procesem Dyrekcja „TAMKI” doprowadziła do uporządkowania kwestii prawnych przedsiębiorstwa.
W związku z tym, obiekty i grunty stanowiące własność drukarni wpisane zostają do akt wieczystych.
W roku 1992 Zakłady Graficzne „Tamka” zakwalifikowane zostały do grupy Jednoosobowych Spółek Skarbu Państwa. Ministerstwo Przekształceń Własnościowych powołuje Radę Nadzorczą. 3-osobowy Zarząd stanowi dotychczasowa dyrekcja drukarni.
Drukarnia cieszy się zaufaniem banków, osiąga dobre wyniki, systematycznie generuje zyski, inwestuje.
W 1995 r. w programie rządowym utworzonych zostaje 15 Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.
W 1996 r. „TAMKA” zostaje włączona do X Narodowego Funduszu Inwestycyjnego – Foksal S.A.
Następują zmiany w składzie Rady Nadzorczej. Zarząd Spółki Zakłady Graficzne „Tamka” S.A. pracuje bez zmian. W 1997 r. w wyniku wyborów parlamentarnych, które wygrywa AWS spodziewane były daleko idące przemiany.
W 1998 r. na „TAMCE” następują gruntowne zmiany. Powołana została nowa Rada Nadzorcza. Odwołany zostaje Prezes Zarządu Zakłady Graficzne „Tamka” S.A.
28 sierpniu 2001 akcje „TAMKI” kupuje od NFI Foksal S.A. Spółka 4-Media.
Dalszy ciąg to systematyczna degradacja drukarni na TAMCE.

26 marca 2003 ukazuje się ogłoszenie o upadłości Zakłady Graficzne „TAMKA” S.A.
W siedzibie drukarni na Tamce mieści się obecnie Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej. W miejscu Zakładu nr 2 przy ul. Podchorążych 39 wybudowano apartamentowiec.
Narodowe Fundusze Inwestycyjne uległy likwidacji. Nie budzą najlepszych skojarzeń.

Program Powszechnej Prywatyzacji zakończył się niepowodzeniem.